گیربکس و موتور، دو بخش بسیار مهم و حیاتی در یک خودرو هستند که عملکرد صحیح آن‌ها برای حرکت روان و بدون مشکل خودرو ضروری است. مقاله حاضر به بررسی جامع علل و راهکارهای پیشگیری و رفع مشکلات رایج گیربکس خودرو می‌پردازد. در ابتدا علت روغن ریزی گیربکس و راه‌های جلوگیری از آن بحث می‌شود. سپس به تشریح علائمی مانند صدای غیرعادی گیربکس، خلاص شدن آن و مشکل جا نرفتن دنده‌ها پرداخته و راهکارهایی برای رفع این مشکلات ارائه می‌شود. در پایان نیز بر مضرات ریختن بی‌رویه روغن در گیربکس تأکید شده است. امید است این مقاله بتواند راهنمای مفیدی برای پیشگیری و رفع مشکلات گیربکس خودرو باشد.
چگونگی تشخیص روغن گیربکس از روغن موتور
روغن گیربکس معمولاً روغنی ضخیم‌تر و چسبنده‌تر نسبت به روغن موتور است تا بتواند فشار وارده را تحمل کند. رنگ روغن گیربکس نیز معمولاً قرمز روشن است در حالی که رنگ روغن موتور می‌تواند متغیر باشد. دمای کاری روغن گیربکس نیز بالاتر از روغن موتور است و تا 200 درجه سانتی‌گراد را تحمل می‌کند. شاخص ویژگی مهم دیگر، ویسکوزیته یا گرانروی روغن است که در روغن گیربکس بسیار بالاتر از روغن موتور است.
بنابراین با توجه به ویژگی‌های ذکر شده می‌توان روغن گیربکس و موتور را از هم تشخیص داد. البته روش دقیق‌تر استفاده از آزمایشگاه و آنالیز روغن است که مشخصات کامل روغن را مشخص می‌کند. در مجموع، توجه به رنگ، ویسکوزیته، دمای کاری و ضخامت روغن‌ها می‌تواند در تشخیص صحیح آن‌ها کمک شایانی کند.
دلایل روغن ریزی گیربکس در خودرو
روغن ریزی گیربکس یکی از مشکلات رایج در خودروهاست که می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. شناخت دلایل اصلی روغن ریزی گیربکس برای تشخیص و رفع مشکل بسیار حائز اهمیت است.
یکی از دلایل اصلی روغن ریزی گیربکس، فرسودگی واشرها و آستری‌های لاستیکی اطراف شافت‌های ورودی و خروجی گیربکس است. با کار کردن مداوم گیربکس، این قطعات دچار فرسایش شده و دیگر درزبندی مناسبی انجام نمی‌دهند. در نتیجه از شکاف‌ها روغن نشت می‌کند.
دلیل دیگر روغن ریزی، خرابی محفظه روغن گیربکس است. برخورد سنگ و یا ضربه به زیر بدنه می‌تواند باعث پارگی و نشت روغن شود. همچنین کیفیت پایین محفظه روغن نیز می‌تواند زمینه‌ساز نشت روغن باشد.
عدم تنظیم صحیح سیم کلاچ نیز با ایجاد لغزش و دور موتور بالا موجب گرم شدن بیش از حد گیربکس شده و در نهایت منجر به نشت روغن می‌شود.
در مجموع، مراقبت از قطعات فرسوده‌شدنی گیربکس، استفاده از قطعات با کیفیت، تنظیم صحیح کلاچ و جلوگیری از برخورد شدید به گیربکس از راه‌های پیشگیری از روغن ریزی گیربکس در خودروها است.
جلوگیری از روغن ریزی گیربکس خودرو
روغن ریزی گیربکس یکی از معضلات رایج در خودروهاست که می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد. برای جلوگیری از روغن ریزی، رعایت نکات زیر توصیه می‌شود:
- همواره از روغن گیربکس با کیفیت و مناسب برای خودروی خود استفاده کنید. کیفیت پایین روغن می‌تواند باعث نشتی شود.
- سطح روغن گیربکس را به طور مرتب بررسی کرده و از کم بودن آن جلوگیری کنید. کمبود روغن باعث افزایش اصطکاک و در نتیجه نشتی می‌شود.
- در زمان‌بندی تعیین شده توسط سازنده، نسبت به تعویض روغن گیربکس اقدام کنید تا از فرسودگی آن جلوگیری شود.
- از برخورد شدید با گیربکس و آسیب‌دیدگی محفظه روغن جلوگیری کنید.
- در صورت مشاهده نشتی، سریعاً نسبت به تعمیر یاتاقان‌ها و آستری‌های آسیب‌دیده اقدام کنید.
- پیچ‌های نگهدارنده گیربکس را به‌طور مرتب بازبینی و محکم کنید.
- از رانندگی طولانی مدت با دنده ثابت خودداری کرده و دنده‌ها را به‌طور مرتب تعویض کنید.
- دمای گیربکس را تحت کنترل داشته باشید تا از داغ شدن بیش از حد آن جلوگیری شود.
با رعایت این نکات می‌توان از بروز مشکل نشتی روغن گیربکس تا حد زیادی جلوگیری کرد.
وجود صداهای غیر عادی در گیربکس
وجود صداهای غیرعادی در گیربکس یکی از علائم اولیه وجود مشکل در گیربکس خودرو است که نباید از کنار آن به سادگی گذشت. این صداها می‌تواند به صورت صدای غرش، صدای جیغ و یا صدای ضربه باشد.
دلایل ایجاد این صداها می‌تواند شامل ساییدگی دنده‌ها، فرسودگی بلبرینگ‌ها و یاتاقان‌های گیربکس، شل شدن پیچ‌های نگهدارنده گیربکس، نشتی روغن گیربکس یا استفاده از روغن نامناسب باشد.
هر چه سریع‌تر گیربکس خودرو را تعمیر نموده و علت صدای غیرعادی را برطرف نمایید تا از بروز مشکلات جدی‌تر و خرابی‌های گسترده‌تر جلوگیری شود. در غیر این صورت، هزینه‌های تعمیرات بعدی بسیار بالاتر خواهد رفت.
خلاص شدن گیربکس
خلاص شدن گیربکس یکی از مشکلات رایج در خودروهاست که می‌تواند عواقب جدی و خطرناکی داشته باشد. زمانی که گیربکس خلاص می‌شود، دنده‌های درون گیربکس به طور کامل به هم متصل نشده و درگیر نمی‌شوند. در نتیجه، قدرت موتور به درستی به چرخ‌ها منتقل نشده و خودرو شتاب کافی نخواهد داشت.
علاوه بر این، خلاص شدن گیربکس باعث لرزش شدید، افزایش مصرف سوخت و در نهایت خرابی گیربکس و قطعات مرتبط می‌شود. دلایل خلاص شدن گیربکس می‌تواند شامل فرسودگی دنده‌ها و سینکرون‌ها، ساییدگی بیش از حد یاتاقان‌ها، خرابی سیستم کلاچ، نشتی روغن گیربکس و مواردی از این قبیل باشد؛ بنابراین ضروری است در صورت مشاهده علائمی مانند لرزش و ارتعاش شدید هنگام حرکت، سریعاً علت را پیدا کرده و گیربکس را تعمیر نمایید.
بد جا رفتن یا جا نرفتن دنده‌ها
بد جا رفتن یا جا نرفتن دنده‌ها یکی از مشکلاتی است که گاهی در گیربکس خودروها رخ می‌دهد و می‌تواند منجر به عملکرد نامناسب گیربکس و یک علت روغن ریزی گیربکس و در نهایت صدمه دیدن آن شود.
زمانی که دنده‌ها به درستی جا نمی‌روند، دنده مورد نظر به طور کامل درگیر نشده و قدرت موتور به درستی به چرخ‌ها منتقل نمی‌شود. در نتیجه خودرو شتاب کافی نداشته و حرکت آن با لرزش و صدای غیرعادی همراه خواهد بود. علل احتمالی این مشکل شامل فرسودگی دنده‌ها و سینکرون‌ها، خرابی سیستم کلاچ، تنظیم نبودن درست سیم کلاچ، روغن کم یا نامناسب گیربکس و مواردی از این قبیل است.
یکی از رایج‌ترین دلایل جا نرفتن دنده‌ها، فرسودگی زیاد دنده‌ها و سینکرون‌ها است که باعث کاهش دقت عملکرد آن‌ها می‌شود. همچنین ایرادات مربوط به روغن ریزی گیربکس پراید از قبیل کمبود روغن یا گرانروی بالای آن نیز می‌تواند یکی از علل باشد. علاوه بر این، مشکلات مربوط به سیستم کلاچ مانند تنظیم نبودن کابل کلاچ یا فرسودگی کلاچ از دیگر دلایل رایج محسوب می‌شود.
توصیه می‌شود در صورت بروز این علائم، سریعاً گیربکس را بازبینی و علت را پیدا کرده و رفع نمایید. ادامه رانندگی با گیربکسی که دنده‌های آن درست جا نمی‌رود، می‌تواند باعث آسیب جدی به گیربکس و هزینه‌های سنگین تعمیرات شود.
مضرات زیاد ریختن روغن در گیربکس خودرو
ریختن بیش از حد روغن در گیربکس خودرو اشتباهی رایج است که می‌تواند مضرات و آسیب‌های جدی به گیربکس وارد کند. از جمله مهم‌ترین مضرات زیاد ریختن روغن در گیربکس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. افزایش فشار داخل گیربکس و در نتیجه افزایش دمای کاری آن. این امر باعث کاهش عمر مفید گیربکس و فرسایش زودتر قطعات می‌شود.
2. کاهش چسبندگی و خاصیت روان کنندگی روغن به دلیل افزایش حباب‌های هوا درون روغن.
3. افزایش مصرف سوخت به دلیل افزایش اصطکاک‌های داخلی ناشی از حضور روغن اضافی.
4. تشکیل رسوب، لجن و گرفتگی در گیربکس بر اثر واکنش روغن اضافی با اکسیژن و ذرات معلق.
5. فرسایش زودهنگام حلقه‌های آب‌بندی به دلیل غوطه‌ور بودن مداوم در روغن.
6. یک علت روغن ریزی گیربکس در درزها به دلیل افزایش فشار.
بنابراین به منظور جلوگیری از بروز این مشکلات، توصیه می‌شود حتماً میزان روغن گیربکس را بر اساس دستورالعمل‌های سازنده رعایت کرده و از ریختن اضافی آن خودداری نمایید.
افزایش بیش از حد فشار
از جمله مهم‌ترین مضرات زیاد ریختن روغن در گیربکس می‌توان به افزایش فشار داخل گیربکس و در نتیجه بالا رفتن دمای کاری آن اشاره کرد. همچنین روغن اضافی موجب کاهش چسبندگی روغن شده و از خاصیت روان کنندگی آن می‌کاهد.
علاوه بر این، روغن اضافی باعث افزایش مصرف سوخت نیز می‌شود. روغن بیش از حد در گیربکس با اکسیژن ترکیب شده و منجر به تشکیل لجن و رسوب می‌گردد که می‌تواند موجب گرفتگی و خوردگی قطعات شود.
بنابراین توصیه می‌شود همواره مقدار روغن گیربکس را بر اساس دستورالعمل سازنده رعایت کرده و از ریختن بی‌رویه آن خودداری نمایید تا از بروز خسارات احتمالی جلوگیری شود.
روغن ریزی و داغ شدن بیش از حد گیربکس
روغن ریزی و داغ شدن بیش از حد گیربکس از مشکلات رایج در خودروها بوده و نشانه‌ای از وجود ایراد در گیربکس هست.
علل متعددی می‌تواند منجر به روغن ریزی و افزایش دمای گیربکس شود. یکی از رایج‌ترین دلایل، کم بودن سطح روغن گیربکس است که باعث کاهش روان کاری و در نتیجه افزایش اصطکاک و دما می‌شود. همچنین کیفیت پایین روغن گیربکس نیز می‌تواند زمینه‌ساز داغ شدن و روغن ریزی باشد.
علاوه بر این، فرسودگی دنده‌ها و بلبرینگ‌های گیربکس با افزایش لقی و اصطکاک، دما را بالا برده و سبب نشتی روغن گیربکس می‌شود. آسیب‌دیدگی محفظه روغن گیربکس نیز از دیگر عوامل رایج محسوب می‌شود.
در مجموع پیشنهاد می‌شود در صورت بروز این علائم، سطح روغن و وضعیت قطعات گیربکس را بررسی کرده و نسبت به تعمیر یا تعویض قطعات معیوب اقدام نمود تا از بروز خسارات بیشتر جلوگیری شود.
جا نرفتنِ روان دنده
جا نرفتن روان دنده‌ها یکی از مشکلاتی است که در برخی از خودروها اتفاق می‌افتد و معمولاً ناشی از مسائلی چون فرسودگی زیاد دنده‌ها و سینکرون‌ها، کمبود یا کیفیت پایین روغن گیربکس و نیز مشکلات مرتبط با سیستم کلاچ هست. زمانی‌که دنده به درستی جا نمی‌رود، ارتباط کاملی بین محور موتور و چرخ‌ها برقرار نشده و در نتیجه شتاب گیری مناسب خودرو با مشکل مواجه می‌شود. همچنین احتمال بروز لرزش، صدای غیرعادی و آسیب‌دیدگی قطعات گیربکس وجود دارد. توصیه می‌شود در صورت بروز این علائم، سطح روغن و وضعیت سیستم کلاچ را بررسی کرد و در صورت لزوم اقدام به تعویض روغن، تنظیم کلاچ یا تعمیر قطعات فرسوده نمود تا مشکل برطرف شود. در غیر این صورت ادامه رانندگی با گیربکسی که دچار مشکل جا نرفتن دنده است می‌تواند باعث بروز خسارات و هزینه‌های گزاف تعمیرات شود.
روغن ریزی گیربکس پراید
روغن ریزی گیربکس پراید یکی از مشکلات رایج در خودروی پراید است که می‌تواند علل متعددی داشته باشد. از جمله رایج‌ترین علل روغن ریزی گیربکس پراید می‌توان به فرسودگی واشر دور شافت ورودی گیربکس، آسیب‌دیدگی محفظه روغن بر اثر برخورد، استفاده از روغن نامرغوب یا نامناسب و همچنین عدم تنظیم صحیح سیم کلاچ اشاره کرد. در ادامه به بررسی دلایل و راهکارهای رفع روغن ریزی گیربکس پراید می‌پردازیم.
یکی از مهم‌ترین دلایل روغن ریزی گیربکس پراید، فرسودگی واشر دور شافت ورودی گیربکس است. این واشر نقش مهمی در مهر و موم کردن و جلوگیری از نشت روغن دارد. با فرسایش واشر، روغن از شکاف به وجود آمده نشت کرده و به بیرون تراوش می‌کند. راهکار این مشکل، تعویض به موقع واشر فرسوده با واشر جدید و استاندارد است. همچنین استفاده از روغن مرغوب و تعویض به موقع آن می‌تواند از عمر واشر بیفزاید.
آسیب‌دیدگی محفظه روغن گیربکس در اثر برخورد یا ضربه نیز از دیگر علل شایع روغن ریزی گیربکس پراید است. در این حالت، ترک یا شکاف ایجاد شده در محفظه باعث نشت روغن می‌شود. تعمیر یا تعویض به موقع محفظه آسیب‌دیده تنها راه برطرف کردن این مشکل است. همچنین رانندگان باید از برخورد شدید با گیربکس خودداری کرده و همواره از محفظه روغن استاندارد و با کیفیت استفاده کنند تا در برابر ضربات استحکام بیشتری داشته باشد.
سخن پایانی
گیربکس خودرو همانند قلب انسان است؛ سالم بودن آن برای عملکرد صحیح خودرو حیاتی است. هر چند امروزه گیربکس‌ها پیشرفت قابل توجهی داشته‌اند، اما همچنان در معرض بروز مشکلاتی مانند روغن‌ریزی، صدای غیرعادی، داغ شدن بیش از حد و جا نرفتن دنده‌ها هستند. با این حال، با رعایت نکاتی همچون استفاده از روغن مناسب، تعویض به موقع روغن، تعمیر به موقع قطعات فرسوده و جلوگیری از ریختن اضافی روغن می‌توان از بروز بسیاری از این مشکلات پیشگیری کرد. پس برای داشتن خودرویی سالم و بادوام، همیشه به گیربکس آن توجه ویژه داشته باشید.
